Je mag in je keel net zoveel van het zingen voelen als in je ogen van het zien.
zingen
Spreekwoord
Zoals de ouden zongen piepen de jongen.
spreekwoord
Ieder vogeltje zingt zoals het gebekt is.
Vergilius
Laten we zo lang mogelijk zingen onderweg: de weg wordt er minder eentonig door.
Jean de la Bruyère
Het is een fout tegen de beleefdheid, in tegenwoordigheid van hem die gij laat zingen of een instrument bespelen, iemand anders, die dezelfde talenten bezit, onmatig te prijzen; evenals tegenover hen, die u hun verzen voorlezen, een andere dichter.
Ton Verheijen – deelnemer open zangworkshop Den Haag
Het was idd een feest om samen te zingen.
Dank voor het doorsturen. Ik ga uitpakken.
En leuk, weer een workshop!
Als er geen ramp gebeurt ben ik erbij.
Lúcia Barreto, deelnemer open zangworkshop Den Haag
Ik heb het weer zo naar m’n zin gehad! Roy ook! Gaaf om het nu terug te horen, snap nu pas wat we precies aan het doen waren. 🤣
Dankjewel voor de leuke middag!
Engelse klanken voor koren
Laatst plaatste ik op mijn Facebookpagina een koortip over Engelse uitspraak en prompt vroeg een collega me om daar eens een blog over te schrijven, omdat er in competities veel op gelet wordt. Zodra ik begon bleek dat ik er wel een boek over kon schrijven (goh, idee?) dus ik heb een selectie gemaakt van zeven klinkers, ofwel vocalen.
Engels is breder dan Nederlands.
Alle smalle klanken in het Engels zijn breder dan de corresponderende klanken in het Nederlands. Hieronder vind je zeven klanken met bijbehorende oefeningen.
- Het woord you klinkt niet hetzelfde als het woord koe, dat wij Nederlanders én voorin de mond én smal én kort uitspreken. Drie no-no’s bij het zingen, ook als je Nederlands zingt. Maak de tong achterin breed en richt de klank naar achteren en zing YOUYOUYOUYOU op één toon. De toon mag nergens stoppen. Hulpmiddel: duw de zijkanten van je tong tegen je bovenkiezen aan en zing langzaam YYYOOOU. Dan hoor je die breedte in de klank en voel je hoe breed je tong kan zijn terwijl er nog steeds een oe-achtige klank klinkt.) Amerikanen kunnen een OO zingen met een stralende glimlach. Bij het zingen willen we die glimlach dus achterin voelen.
- Ee (corresponderend met (maar niet precies hetzelfde als) NL ie) zit niet helemaal bovenin de mond, maar heeft ook weer breedte achterin. Zing SEEEE en trek de tong achterin breed. In het Engelse feet is de vocaal net iets langer dan het NL fiets, ook op een korte noot. Kwestie van de t pas op het allerlaatste moment binnen het metrum uitspreken.
- De Engelse uh-klank (shut, cut) heeft achterin de mond een heel grote A. Ik zeg altijd: er zit geen Nederlandse uh (put, punt) in het Engels. Ik hoor koren vaak sjut zingen en zelfs kut (ja, sorry hoor). Als je die grote A achterin je mond neemt klinkt er een open ah-klank door in dat soort korte woordjes. Ongeveer als shaht dus. En caht. Wat ook helpt is je mond verder open doen op dit soort woorden. Dan rek je de klank iets uit en komt ook je medeklinker niet te vroeg.
- Een andere uh-klank die altijd te “dicht” (= te smal en te kort) zit is de eind-uh van bijvoorbeeld over, beaten, lover, Denk daar een A of ÈH achterin. Dus het blijft wel een smalle klank, maar hij heeft wel waarde.
- De lange uh-klank in het Nederlands (zeur, reuk) bestaat niet in het Engels. Dus word is niet weurd, girl is niet geurl. Ook hier gooi je achterin een brede ÈH. Als oefening doe je dat met een brede grijns. Zet die grijns aan en voel dat de achterkant van je mond meegrijnst. Nu WORD zingen en langzaam die grijns aan de buitenkant ontspannen (dom kijken) en die achtergrijns laten staan. Voilà, weurd wordt word.
- De o is een zogenaamde diphtong; een tweeklank, van o naar oe. Die oe-klank komt vaak te vroeg. Stel hem zo lang mogelijk uit en probeer hem als oefening eens helemaal niet te doen. Verder is ook deze klank in het Engels breder dan in het NL. Denk die grote A maar weer achterin je mond. Vooral koren in het oosten van het land, waar de o vrij dicht zit en ver voorin de mond wordt geplaatst, zullen merken dat hij met die grote A achterin de mond veel Engelser gaat klinken. Zing een toon op A en wissel af met O. Verander zo min mogelijk, trek de O vanuit de A naar achteren en maak hem niet helemaal rond. Je tong doet het werk. Kijk hier vooral dom bij, anders ga je je onderkaak spannen!
- De ae in cat, can, hammer. Daar kun je hele hoofdstukken over schrijven, maar laat ik het kort houden. HET IS GEEN ÈH. Er zit altijd AA in. Vraag aan een Hagenees om het woord VAAG 10 keer uit te spreken en dan hoor je de klank die het dichtst bij de Engelse ae zit. Een andere truc is om die (korte) woorden iets te verlengen. We weten dat Amerikanen deze klank iets platter (dus richting ÈH) maken, maar ook als ik mijn Amerikaanse vrienden de klank tig keer laat herhalen hoor ik niet onze platte ÈH. Echt niet. Wel de Limburgse, want die kleuren de ÈH iets naar A. (Aàcht wààl) Als je in het woord hammer je mond iets te ver open doet en denkt aan een dubbele AA, dan zit je goed. Niet te langzaam, want dan wordt het natuurlijk hamer. 😉
Staccato of legato?
Dan is er nog een groot verschil tussen Nederlands en Engels. Nederlands is een staccato taal. Engels is legato. Engelse klanken zijn ook in spraak langer (ja, allemaal!) dan in het Nederlands. Maak je klinkers dus lang. Ook de korte.
Voor al deze oefeningen geldt wat mijn allereerste lerares, Jacqueline Oosterkamp, vroeger zei: “Eerst leren en dan maar overdrijven.” Je kunt het niet overdreven genoeg doen om die nieuwe tongbewegingen en klankbelevingen in je zang te laten slijten. Het percentage dat overblijft tijdens optredens is dan precies genoeg.
Ik ben natuurlijk benieuwd naar jullie ervaringen met deze oefeningen. Heb je er vragen over, zet ze dan in de reacties, dan zal ik kijken of ik nog duidelijker kan zijn.
Voor meer buitenlandse klankvormingstips kun je me altijd boeken voor een workshop. Dan trainen we samen die klanken erin. Mét opnames om nog jarenlang mee te oefenen.
Ingrid (open zangworkshop)
Wat een heerlijk begin van de zaterdag. Met 17 mensen die elkaar niet kennen in drie uur tijd a capella o.l.v. Ellen een mooi spaans stuk instuderen. Het eindresultaat is echt geweldig en daarna nog een toepasselijke heerlijke paella. Beter kan een weekeinde niet beginnen! Groet van Ameland! Dank en zeker voor herhaling vatbaar! Ingrid
Hoe overleef ik mijn verkoudheid?
Iedere zanger krijgt er vroeg of laat mee te maken; je hebt een optreden voor de boeg en je voelt een paar dagen ervoor een verkoudheid opkomen. Driftig wordt er dan naar middelen gegrepen om één en ander te onderdrukken, uit te stellen of niet te voelen. Weerstandverhogers, pijnstillers en keelpastilles worden aangeschaft en sjaaltjes en wollen mutsen (jawel, binnenshuis!) uit de kast getrokken.
Door de jaren heen ben ik een aantal (natuurlijke) remedies tegengekomen die ofwel verzorgen, ofwel voor verlichting zorgen, zodat je toch kunt zingen. Hieronder volgt een lijst van de dingen die voor mij en anderen aan wie ik ze aangeraden heb hebben gewerkt. Let wel, we zijn allemaal verschillend, dus niet iedereen reageert hetzelfde op dezelfde middelen. Je kunt het beste verschillende dingen uitproberen en kijken waar je het beste op reageert.
Voordat ik aan de lijst begin nog even dit. Als je als zanger(es) roept dat je een zere keel hebt zijn er nog steeds mensen die je meteen aanraden om met zout water te gorgelen. Doe dat maar niet. Ja, zout water kan het teveel aan slijm enigszins oplossen, maar tegelijkertijd irriteert het de slijmvliezen, waardoor deze meer slijm gaan produceren, dus dit middel is meestal erger dan de kwaal.
Ga ook niet fluisteren. Dit belast de stem juist extra. Als praten/zingen zeer doet, praat/zing dan niet, of als het echt moet, heel zachtjes.
- Gorgelen met thee van verse of gedroogde salie (salvia oficinalis) werkt verzachtend (salvia betekent zalf). Sterke thee zetten, af laten koelen, gorgelen. Niet drinken, want dat is tamelijk heftig voor de maag. NB: Niets van wat je drinkt of gorgelt komt direct bij de keel of stem. Dat zou ook niet best zijn…
- Bij verkoudheid wordt de slijmlaag op de slijmvliezen verstoord, waardoor ze uitdrogen, dus drink wat meer water en/of (kruiden)thee. Water bevochtigt de slijmvliezen van binnenuit. Let wel, dit duurt ongeveer 5 tot 6 uur, dus begin op tijd! Water drinken vlak voor een optreden bevochtigt alleen de mondholte. Heel even.
- Vermijd koffie, gewone thee, chocola en alcohol. Hier zitten stoffen in waarvan de slijmvliezen kunnen uitdrogen, danwel opzwellen. Bovendien kost het je lichaam energie om die stoffen af te breken en die energie heb je hard nodig om de verkoudheid te lijf te gaan. Ik drink kruidenthee (met verse of gedroogde thijm, lekker!), eventueel met honing.
- Eet licht verteerbaar voedsel. Vet eten kost meer energie dan het oplevert en… zie punt 3.
- Thijm verzacht en verzorgt de slijmvliezen in de mondholte en bij inname ook de andere slijmvliezen, van binnenuit. Er bestaat thijmthee, maar ook thijmsiroop en thijmtinctuur.
- Wilgenbast is een natuurlijke pijnstiller. Bij de natuurdrogist is dit in verschillende vormen te koop.
- Ik ben geen homeopaat en ik bemoei me niet met de discussies over homeopathie. VSM heeft een middel voor de luchtwegen, dat goed werkt bij keelpijn en ‘last van de stem’. Phosphorus C12 granules, 2 x daags 3 korrels onder de tong laten oplossen. Het is niet zo’n middel dat je eerst een tijdje moet gebruiken voordat het werkt. Ik voel er altijd vrij snel verlichting door. Een minder ‘dikke keel’. Een aantal van mijn (semi-)professionele leerlingen gebruikt het ook, met goede resultaten. De apotheek of natuurdrogist heeft het niet standaard in huis, maar kan het voor je bestellen. Bij mij is het keelgedeelte meestal snel over als ik het gebruik. Met kopverkoudheid is wel te zingen.
- Stomen. Anders dan water drinken, komt met stomen het vocht wel direct bij je stembanden. Plus, van een kwartiertje stomen knapt een mens zo fijn op. Ook handig als cooldown, trouwens.
- Hier een leuke. Zuigsnoepjes. Maakt niet uit welke soort, zelfs zuigen op een (glad) kiezelsteentje helpt. Zoals mijn huisarts zegt: “Zuigen produceert sputum (spuug), waarin heel veel afweerstoffen zitten.” En ja, ik heb dit uitgetest en het werkt.
- Slaap. Veel.
- Maak voor het slapengaan een grog of quast. Spoel een grote mok om met kokend water. Doe er 1 uitgeperste citroen, 1 uitgeperste sinaasappel in (of 2 sinaas en 1 citroen als je niet zo van citroen houdt), scheutje cognac (jawel, alcohol!), aanvullen met kokend water of kruidenthee. Snel opdrinken en dan naar bed en de verkoudheid eruit zweten. Niet de avond vlak voor het optreden (want alcohol), maar zodra je de symptomen voelt.
- Als ik me erg beroerd voel vind ik het voor mezelf oké om een half uur voor een optreden twee paracetamol in te nemen. (Ik slik normaal nooit pijnstillers.) Dan voel ik me net iets beter, waardoor de lichamelijke inspanning wat minder zwaar wordt.
- Vertrouw op je techniek en ga niet door alle slijmzooi heen ‘duwen’. Juist als je je beroerd voelt is het je techniek die je erdoorheen sleept. Zing als het ware achter de verkoudheid langs en gebruik al je ondersteunende zangspieren (met name ribben en rug) om je stem te ontzien. Warm voor het optreden vooral ook je lichaam op, zodat de spieren al ‘aanstaan’ en aanspreekbaar zijn.
- Misschien ten overvloede, of als geheugensteun: als er onder gezonde omstandigheden dingen zijn waar je lichaam wat ‘geïrriteerd’ op reageert (bijv. melkproducten of citrusvruchten) neem die dan niet als je je niet lekker voelt. Duh, zul je denken, maar dit soort dingen vergeten we soms.
- Weerstandverhogende middelen zoals Echinaforce of Nisyleen helpen niet bij verkoudheid. Zoals een huisarts vroeger tegen me zei: “Da’s te laat.” Bovendien kunnen dat soort middelen ook onderdrukkend werken, dus gebruik ze niet te lang. Het beste is het natuurlijk om genoeg gezonde voeding te eten en te zorgen dat je in algehele goede conditie bent. Niet om nooit verkouden te worden, wel om ervoor te zorgen dat je lichaam de verkoudheid er snel uit werkt.
Beterschap en zingze!